Demeter is een internationaal keurmerk voor biologisch-dynamische landbouw. Een Demeter-bedrijf is altijd een gemengd bedrijf, wat wil zeggen dat het dieren houdt en ook akkerbouw bedrijft. De eisen van Demeter komen boven op de eisen van biologische landbouw (zie EU-biologisch). De eisen van Demeter komen voort uit de antroposofie, een levensbeschouwing die uitgaat van samenhang tussen mens, plant, dier, bodem en kosmos.
Demeter
Topkeurmerk
Laatste screening: september 2025
Thema's
Biologisch werkende boeren hebben aandacht voor biodiversiteit en bodemkwaliteit. Zij gebruiken heel beperkt bestrijdingsmiddelen, en alleen van natuurlijke oorsprong. Kunstmest gebruiken ze niet. Ze proberen gewasziekten, plagen en onkruid te voorkomen met teeltmaatregelen. Er zijn geen directe eisen aan vermindering van de klimaatimpact door broeikasgasuitstoot. Wel beperkt het verbod op (stikstofhoudende) kunstmest voor de teelt van voer indirect de klimaatimpact. Er zijn geen eisen aan het beperken van emissies uit de stal.
Onder Demeter krijgen de dieren alleen biologisch voer waarvan 70% óók Demeter moet zijn. Waar EU-biologisch vereist dat 30% van het voer afkomstig is van het bedrijf zelf of uit Europa, moet een Demeter-bedrijf minimaal de helft van het voer zelf verbouwen. Verder stelt Demeter dat minstens 10% van het bedrijf moet zijn ingericht ter ondersteuning van de biodiversiteit. Te hoge stikstofuitstoot door mest moet worden vermeden. Er moet worden voorkomen dat kippenmest de bodem verontreinigt bij de overgang van stal naar uitloop.
Demeter gebruikt ook hier de eisen van EU-biologisch als basis en gaat nog iets verder. Biologische landbouw stelt een aantal concrete eisen aan de huisvesting van de kippen, inclusief verplichte toegang tot de openlucht. In de stal zijn middelen aanwezig die het natuurlijke gedrag van de dieren stimuleren, zoals strooisel en afleidingsmateriaal. Gezondheidsproblemen die vaak optreden bij intensieve veehouderij moeten worden vermeden door onder meer te kiezen voor sterke rassen die passen bij de omgeving. Maar er is niet aangegeven welke rassen dit zijn. Er is niets voorgeschreven over frequentie en manier van monitoren van gezondheid van de dieren. Transport en slacht moeten stressvrij gebeuren. In het geval van ophokplicht in verband met vogelgriep, schrijft EU-biologisch voor dat de kippen permanent toegang hebben tot voldoende ruwvoer en afleidingsmateriaal.
Bij Demeter geldt een maximumstalbezetting van 5 kippen per vierkante meter (6 bij biologisch), en overdag is dat nog 10% minder. In de stal moet per 100 kippen tenminste een halve vierkante meter baadruimte met schoon, los zand beschikbaar zijn, zodat de kippen een stofbad kunnen nemen. Om de sociale structuur onder de kippen te verbeteren, eist Demeter dat per 100 kippen twee hanen worden gehouden; dit schrijft geen enkel ander keurmerk voor. Demeter is ook het enige keurmerk dat verplicht stelt dat de broederhanen van de leghennen op een Demeterbedrijf worden grootgebracht als vleeshaan; andere keurmerken nemen geen verantwoordelijkheid voor de mannelijke kuikens. Het transport naar de slachterij mag maximaal 1 uur duren. Een nadeel qua dierenwelzijn is dat onder Demeter onverdoofd slachten als gevolg van religieuze overtuigingen is toegestaan.
De producent krijgt extra betaald voor duurzaamheidsinspanningen die het keurmerk vraagt.
De duurzaamheidseisen van dit keurmerk zijn gemakkelijk te vinden op de website van het keurmerk. De eisen zijn in het Nederlands geschreven. Veel duurzaamheidseisen zijn specifiek opgesteld en daarom goed te controleren, maar dat is niet voor álle eisen zo. Op de website van het keurmerk vind je algemene informatie over wat het keurmerk wil bereiken, welke problemen het wil aanpakken en op welke manier het dat wil doen. Er staat ook bij welke dilemma's het daarbij tegenkomt én hoe het daarmee omgaat. De eigenaar van dit keurmerk heeft uitgebreid antwoord gegeven op onze vragen over het betrekken van andere belanghebbenden bij het door ontwikkelen van de eisen. Maar deze informatie staat niet allemaal op zijn website. Belanghebbenden met verschillende achtergronden zijn betrokken bij het (verder) ontwikkelen van de duurzaamheidseisen. Zo zorgt de keurmerkeigenaar ervoor dat er een breder beeld ontstaat en dat er meer vertrouwen is in de gemaakte keuzes dan wanneer hij dit allemaal zelf zou bepalen.
Het is belangrijk dat keurmerken nadenken over hun impact. Dit keurmerk legt voldoende uit over hoe het de impact in kaart brengt of wil gaan brengen. Het zet goede stappen voor de impactrapportage.
Ieder jaar controleert een onafhankelijke en speciaal daarvoor aangewezen (geaccrediteerde) organisatie of de eisen over het biologisch werken ook echt worden nageleefd. Een deel van deze controles wordt níet van tevoren aangekondigd. Naleving van de extra eisen van Demeter bovenop EU-biologisch wordt soms door onafhankelijke, en soms door controleurs van Demeter gecontroleerd. Het keurmerk vertelt dat er gevolgen zijn als er (tijdelijk) niet voldaan wordt aan de eisen die het stelt en dat legt het in het algemeen uit. Een onafhankelijke commissie bepaalt wat de gevolgen zijn. Het keurmerk heeft een systeem opgezet waarmee het gecertificeerde producten in de hele keten kan volgen. Zo weet je dat het product dat je koopt geproduceerd is volgens de eisen van het keurmerk.
Meer informatie?
Er is nog veel meer te lezen over de milieubelasting van eieren.